مجله خبری تشریفات

وقتی که با این مسجد و مناره ها و گنبد هایش رو به رو می‌شوید، تصاویر سازه های دروان عثمانی در ذهن متبادر می‌گردد، ولی در‌حالتی که از معماری داده ها بیشتری داشته باشید و یا این که به شهر استانبول ترکیه هم سفر کرده باشید، تصویر برای یتان آشنا خیس میشود، آری، این مسجد را بر طبق المان های و سرمشق های مسجد پاد شاه احمد ساخته شده است و تشابه بخش اعظمی به مسجد تاریخی و پررنگ در تاریخ اسلام دارااست. مسجد شاه احمد، درضمن سال های 1609 تا 1619 به فرمان شاه احمد نخستین تشریفات مشهد در استانبول ساخته و خویش وی نیز در همین مسجد دفن شد. یکی از مهم‌ترین مشخصه های مسجد پاد شاه احمد شش مناره ی آن بود که منجر عیب گیری از پاد شاه عثمانی شوید و آن هم به جهت تعداد هم اندازه آن مناره ها با مسجد الحرام بود و پاد شاه برای رفع این اختلال فرمان تشکیل داد مناره ی هفتم را برای مسجد الحرام صادر کرد.

مسجد مکی شهر زاهدان هم با طول 37 متری شان ابهت و جلال بسیار دارا‌هستند و گنبد معدود مهم نادر طول میانی هم ترکیبی خوشگل را ساخت نموده است، کاشی کاری ها و دیگر هنر معماری این بنای قشنگ قسمت هایی می‌باشند که برای گردشگران تماشایی و جذاب خواهند بود و شما در زاهدان، در کناره ی جنوب شرقی کشور‌ایران، مثال ای تماشای از معماری عثمانی را می بینید. البته نکته حائض اهمیت در باب معماری مدل عثمانی ، بدور از تعصب های مرزی و میهنی، ریشه های مجاورت آن به معماری اهل ایران هست بر خی بر این باورند که حضور سلجوقیان در آناتولی ترکیه، اثر فرهنگی و هنر بسیاری بر این حوزه‌ داشت و ریشه های معماری عثمانی را باید در معماری رایح در قول سلجوقیه دانست، اما می بایست به‌این نکته هم اشاره نمود، المان های معماری متاثر از دوران سلجوقی در آناتولی با معماری بیزانس در آمیخته شد و در مدل معماری عثمانی به یک ترکیبی نو رسید.

مسجد فرمان روا احمد یا مسجد آبی‌رنگ استانبول یکی از مهمترین مرکزها تاریخی ترکیه و یکی‌از مهم ترین مناظر شهری با شش مناره‌ی باشکوه هست. این مسجد با قدمت وقت گیر و با گنجینه‌های تاریخی خود، یکی‌از جاذبه‌های معماری و مذهبی معروف استانبول به حساب می‌آید که اما همچنان به عمل خود به عنوان یک مسجد ادامه می دهد. در پی با ما در مجله اینترنتی لی‌لی‌مگ یاروهمدم باشید تا شما‌را با راهنمای بدون نقص گردشگری مسجد سلطان احمد استانبول مشتمل بر تاریخچه، نصیب‌های متفاوت، آدرس و طرز تشریفات مشهد دسترسی آشنا کنیم.

تمامی چیز درباره مسجد پادشاه احمد (Camii)

مسجد فرمانروا احمد دومین مسجد دارای اسم و رسم استانبول Sultanahmet بعد از ایاصوفیه می‌باشد. این مسجد به نام مسجد آبی رنگ هم شناخته می گردد البته مردم استانبول صرفا آن را به نام مسجد سلطان احمد میشناسند و لفظ مسجد آبی‌رنگ نامی می باشد که گردش گر‌ها روی این مسجد گذاشتند. ادله این گزینه رنگ آبی‌رنگ و زیبای کاشی‌های به فعالیت رفته درین مسجد می باشد که مهم ترین ویژگی ظاهری آن به حساب میآید. جذاب می‌باشد بدانید که درون مسجد بیشتراز 20 هزار کاشی سرامیک استفاده شده می‌باشد. این کاشی‌ها در منطقه‌ای به نام ایزنیک تشکیل شده و نمایانگر اوج فرهنگ و معماری امپراتوری عثمانی می باشند.

این مسجد بوسیله یکی‌از شاهان عثمانی به همین نام ساخته شد. فرمانروا احمد عثمانی در زمانی که تنها 19 سال سن داشت، دستور ایجاد کرد این مسجد والا را داد. فرمانی که با مخالفت شدید دولتمردان و مردم امپراتوری عثمانی مواجه شد. زیرا سلطان عثمانی به جای جانبداری مخارج تشکیل داد مسجد از غنیمت‌های جنگی، هزینه‌های ایجاد کرد مسجد را از خزانه قرض گرفته بود. با این وجود شغل تشکیل داد مسجد در سال 1609 میلادی آغاز و در سال 1616 میلادی تمام شد.

یکی از کلید واژه‌های مهم در ساختن جامعه تندرست و نیل به تندرست اجتماعی با بکارگیری ابزارهای پیشگیرانه در حوزه فرهنگ و تمدن در ارتباط کاستن از جرم و بزهکاری در جامعه اسلامی مسجد میباشد که پیرامون نقش برجسته و بارز آن در ارتقاء سطح جوامع با فرهنگ بی نیاز اسلامی عقیده‌ها و پژوهش ها بی شماری ارائه و جاری تشریفات مشهد ساختن گرفته است.

مسجد مقام رفیع و نقش موثر و مؤثری بعنوان یک مقر فقاهتی در جابجایی آموزه‌های اصیل فقهی و افزایش و اعتلای تربیت درست اسلامی و کارکردهای بزرگ آن در زمان رسالت رسول اعظم و ائمه اطهار (u) اجرا نموده و موجب کانون بودن همگی شغل‌های علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و نظامی گردیده است.

در مهندسی فرهنگی اسلام نیز مسجد با نقش موثر در ایجاد کرد همدلی، همیاری اجتماعی، نگهداری و حراست از ارزشهای اسلام و انقلاب که از مهم ترین سرمایه‌های ارزشمند جامعه به حساب می آید گزینه دقت و عنایت خاصی قرار گرفته میباشد و از طرفی داده های عددی رو به تزاید جرائم و بزهکاری در سطوح متعدد جامعه، به استناد داده های عددی و ارقام احصاء گردیده از پرونده‌های جانور قضایی مبین غربت از معنویات و کم رنگ شدن نقش مساجد در معاش اجتماعی عموم و ماحصل آن ضعف بنیه اعتقادی نسلها به ویژه نسل جوان هست.

در فضای پرتنش امروز، بشریت خسته از کلیه منابع و مراجعی که مدعا تأمین آرامش و امنیت وجودی وی می باشند، درپی یافتن معنای وجودی خود میباشد. تحقق این اصلی در گرو تجربیات شخصی افراد و خیر ذیل تأثیر شیوه نامه‌های تجویزی بوسیله دیگرانی است که طبق ایده‌آل‌های خود راهکارهایی ارائه داده و می دهند. در منفعت، این معناکاوی پیوندی مصرح و بدون واسطه را می‌طلبد که فرد از راز نیاز حقیقی و واقعی در جهت اتصال با منبع مضمون‌ دست به عمل شود؛ به عبارتی که عبادت می‌نامند.

زین الدین مراغی پس از رکن الدین در سال 694 قمری ، مشبک چوبی را تا سقف مسجد مرتفع ایجاد کرد . بعد ها به سال 822 قمری این درب های چوبی به خیال و خاطر ایجاد زحمت برای زائران و محدود کردن محیط و فضای مسجدالنبی (صلی الله علیه وآله و سلم) گشوده شد .

در سال 678 قمری ملک منصور قلاوون از ممالیک بحری مصری یا به روایتی تشریفات مشهد دیگر احمد بن عامل عبدالقوی والی شهر قوص بالای حجره ، گنبدی بنا نهاد و آن را با لوح های سربی روکش نمود تا مانع نفوذ آب باران گردد .

در سال 765 قمری اشرف ناصرالدین شعبان ثانی از ممالیک بحری لوح های سربی را تجدید بنا نمود .

در سال های 879/888 قمری ملک اشرف قایتبای بعداز بازسازی بدون نقص حجره و تجدید بنای آن ، گنبدی رفیع بر حجره شریفه و گنبدی دیگر برفراز حجره فاطمه بنا نهاد .

از سویی دیگر میرزا حسین فراهانی در [سفرنامه ، ص 278] می نگارد که خود دیده می باشد بر باب سمت شمالی مرقد اسم ملک الاشرف قایتبای که از سلاطین به دلیل آن که مصر بوده و بانی این ضریح و گنبد است مندرج ، و در سنه هشتصد و هشتاد و هشت بنا نموده است ... »

در سال 233 قمری پادشاه محمود ثانی بن فرمانروا عبدالحمید (1223/1255) گنبد حجره مبارکه را بنایی دیگر نمود و آن را به رنگ سبز روغنی منقش کرد .

میرزا حسین فراهانی که در سال های 1302/1303 قمری وصف بنای مسجد را در سفرنامه خود نگاشته می باشد . از آخرین هیکل بنای حجره و مرقد خیال و خاطر کرده ، می نویسد : « ضریح خوش‌یمن مشتمل بر چهارپایه بزرگست که هر مبنا دو ذرع و نیم عرض آنست و سقف گنبد خوش یمن نیز برآن پایه ها زده شده و سه اساس کوچک میباشد که دو تای از آن‌ها در سمتی هست که مرقد مطهر حضرت صدیقه طاهره میباشد و یک اساس هم بالای او مناره بلال می باشد که اذان می گفته و در اطراف وسط ضریح خجسته پانزده ستون و چهار بست » .

هر كس در آن نماز بگزارد و با نیت خالص پروردگار را بخواند، خدا نیازش را برطرف می كند.»

- «هر كس در آن از خدا امنیت بخواهد، معبود او را از همگی آنچه از آن هراسان میباشد، امنیت میدهد.»

- «آگاه باشید، شب و روزى وجود ندارد، مگر اینكه ملائكه براى دیدار از آن و عبادت خدا تشریفات مشهد در آن به زمین می‌آیند.»

- «در صورتی اینجانب نزدیك شما بودم، بدن‏هادر آن مسجد نماز می خواندم.»

ویژگى‏ هاو فضیلت هاى مسجد سهله‏

درباره خصوصیت هاى خاصّ این مكان مقدّس مى‏ قدرت موارد ذیل را برشمرد:

اقامتگاه پیامبران و صالحان است؛

2. اقامتگاه جانشینان امام مهدى ( علیه السلام ) خواهد بود؛
3. اقامتگاه حضرت ابراهیم ( علیه السلام ) بود؛
4. اقامتگاه، عبادتگاه و كارگاه بافندگى حضرت ادریس ( علیه السلام ) بود؛
5. اقامتگاه حضرت مهدى ( علیه السلام ) پس از ظهور آن حضرت خواهد بود؛
6. آنجا مقر حضرت خضر میباشد؛
7. اینجا تربتى میباشد كه همه پیامبران از آن آفریده شدهاند؛
8. رهگذر راهیان فردوس میباشد؛
9. محلّ تقسیم غنایم در عصر ظهور خواهد بود؛
10. محلّ عروج پیامبر؛
11. محلّ نزول ملائکه؛
12. محلّ نیایش حضرت صاحب الزّمان ( علیه السلام )؛
13. مركز مال همه مردم حضرت مهدى (عج)؛
14. جایگاه صالحان و پیامبران میباشد؛
15. صور در اینجا دمیده می‌گردد؛
16. دعا درین مسجد، مستجاب می‌باشد؛
17. ملائکه هر شب و روز در آن فرود میآیند؛
18. فاروق اعظم اینجاست؛
19. محشر به سوى این مسجد است؛
20. در كنار آن هفتاد هزار نفر محشور می گردند كه همگى به پردیس می روند.

مسجد سهله

امام مهدى (عج) و مسجد سهله‏

در این باره روایات زیادى از ائمّه ( علیه السلام ) داستان شده است، برای مثال اینكه:

- بدانید كه آن منزلگه صاحب و مالک شما هنگام قیامش است.

- پیوسته قائم ( علیه السلام ) در آن است.

- مال عموم و محلّ تقسیم غنائم مسلمان ها در آن است.

در سال 657 قمری با تمرکز به امکانات ارسالی خیال و خاطر شده ، بنای مسجد از باب السلام تا باب الرحمه و از باب جبرئیل تا باب النساء دوباره مرمت گردید .

در اواخر سال 658 قمری ظاهررکن الدین بیبرس، امیر مصر گردید. وی که از ممالیک بحری بود نسبت تشریفات مشهد به تعمیر و بازسازی بنای مسجد و ادامه کارهای نا تمام که پس از حریق مسجد شروع شده بود ، اهتمام خاصی ورزید. مورخان می نویسند : پنجاه و سه معمارکار با وسایل و بودجه مورد نیاز به سوی مدینه اعزام داشت و عمل مهم تعمیر و تجدید بنا مسجد را به نقطه پايان رساندند .

عملکرد ممالیک مصر : پادشاه ناصرالدین محمد بن قلاوون از ممالیک بحری در حین سال های 705/729 قمری به مرمت و تجدید بنای قسمت های متعدد بنای مسجد ، کوشش و عملکرد وافری نشان اعطا کرد که اهم آنها احداث دو سایه بان در مؤخره سقف قبله و قسمت شمالی بوده است .

در سال831 قمری که فرسودگی هایی دربنای دو رواق نام برده پدید آمد ، توسط اشرف برسباری از ممالیک برجی تعمیر و مرمت گردید ، آن‌گاه در سال 853 قمری ظاهر سیف الدین چقماق که درسال 842 قمری ازسلسله ممالیک برجی مصر بحکومت رسید. چیره سقف های شمالی و جنوبی مسجد و نوحه را مرمت مجدد کرد .

سلطان اشرف قایتبای متوفی 902 قمری از ممالیک مصر در سال 879 قمری به شرایط عمومی بنای مسجد اهتمام خاصی ورزید که می توان از نوسازی دیوارها، سقف های شامی و رواق های باب جبرئیل و تعمیر قسمت های شرقی بنای مقصوره خاطر کرد. اما متأسفانه بار دیگر در شب 13رمضان سال 886 قمری حریقی بر اثر رعد و برق و فرو ریختن مناره رئیسه مسجد به وقوع پیوست که در اندک مدتی تمامی بنای مسجدالنبی (صلی الله علیه وآله و سلم) را آموخت و جمع زیادی در مسجد کشته و یا زخمی شدند، ستون ها باردیگر فرو سرازیرشد.

از امیرمؤمنان، علی(ع) نقل گردیده‌است:

«مسجد ابن ظفر مسجد با برکتی می باشد. به آفریدگار عهدوپیمان در طبقه ای از طبقات بالای این مسجد (در عرش) سنگی بسیار بلندمرتبه و تشریفات مشهد سبز رنگ است که خداوند هیچ پیامبری را مبعوث نکرده؛ مگر اینکه تصویری از چهرة آن رسول بر روی آن سنگ نقش بسته و این مسجد، به عبارتی مسجد سهله میباشد.»

در ماجرا دیگری امام درست گو(ع) از ابوحمزة ثمالی دربارة عمویشان، زید پرسیدند:

«آیا عمویم زید را در شبی که از شهر بیرون شد، ملاقات کردی؟» ابوحمزه جواب بخشید: آری. امام(ع) پرسیدند: آیا در مسجد «سُهَیل» نماز خواند؟ ابوحمزه پهنا کرد: مسجد سُهَیل کجاست؟ آیا مرادتان به عبارتی مسجد سهله میباشد؟ امام(ع) فرمود:

«آری؛ در‌صورتی‌که زید دو رکعت نماز در مسجد سهله خوانده بود و از پروردگار پشتیبانی می خواست، خداوند او‌را همواره در حمایت خود حفظ کرده بود.»

علما و مسجد سهله

علمای بزرگ، پیوسته مارا بر مداومت بر زیارت مسجد سهله و نماز خواندن در آن تشویق کرده اند. دانا تبارک شیعه، روحانی طوسی در کتاب خود میگوید:

سزاوار وجود ندارد که نمازهای یومیّة واجب، جز در مسجد صورت بپذیرد. (مانند اینکه) کسی گذرش به «مسجد سهله» می افتد و در آن نماز می‌خواند، مستحبّ میباشد که در وقت در میان دو نماز مغرب و عشاء در مسجد حضور داشته باشد.»

سیّد بن طاووس شب های چهارشنبه به زیارت مسجد سهله میرفت و می اظهار کرد:

در شرایطی‌که خواستی به مسجد سهله بروی، در وقت دربین نماز مغرب و عشاء در شب چهارشنبه برو که‌این وقت از دیگر وقت ها فضیلت بیشتری داراست.

برخی از علما مانند آیت الله شیخ جعفر کشف کننده الغطاء برای دفع بلا به مسجد سهله جانبداری می آوردند. خویش وی میگوید:

در سالی که طاعون آمد، اینجانب به یاروهمدم چهل نفر به مسجد سهله حمایت بردیم و ظاهراً همة اهل یک محل شهر (به جز یکسری نفری که در مسجد سهله بودند)، به سبب بیماری طاعون فوت کردند و پس از برطرف شدن این بیماری کسی باقی نمانده بود.

در امتداد حدّ مسجد تا بسط عبدالمجید، به طور یکی از پر شکوه ترین مساجد فقید اسلامی جلوه گری می نماید. این سازه که حدود 6024 مترمربّع مساحت دارااست، با پیشرفت و تجدید بناهایی که در سه سمت شرقی و غربی و شمالی مسجد به مساحت 6247 مترمربّع شکل گرفت، مجموع بنای سعودی ها را به 12271 مترمربّع افزایش اعطا کرد که با محاسبه تشریفات مشهد مساحت جهت قبلی و کهن مسجد که تا به امروز پابرجاست، (یعنی 4056 مترمربّع) مساحت کل بنای مسجدالنبی را در زمان ما به 16327 مترمربع رسانید.

درین بنای پرشکوه و دقیق که به طور سه شبستان شمالی، شرقی و غربی تاسیس شوید، 222 ردیف خوشگل، با سرستون های فلزّی توأم با سنگ های حجّاری گردیده و منقّش، جلوه آرایی خاصّی دارد و برای استواری اینگونه بنایی 74 ردیف مربّع صورت در امتداد دیوارهای شرقی و غربی، هر کدام به ارتفاع 128 متر و دیوار شمالی به ارتفاع 91 متر تاسیس شد که توسط 44 پنجره تعالی و مزیّن به سنگ های تراشیده گردیده و سرستون های هلالی، به شبستان های نام برده شکوه خاصّی داد.

در قسمت شرقی و غربی دیوار شمالی مسجد، دو مناره به مدل معماری عثمانی، در غایت استحکام و نازکی که هر مورد با هفده متر عمقِ محور، 70 متر طول داراست، عظمت بنای مسجد را دو چندان کرد.

بعداز اتمام مرحله در آغاز توسعه و گسترش، بایستگی کامل شدن آن و تعمیر نمای فرنگی دیوارهای شرقی و غربی و جنوبی، مدّحیث دولت قرار گرفت. همینطور نمای فرنگی درهای باب السّلام و باب الرّحمه و باب جبرئیل و باب النّساء نوسازی شوید و باب الصّدیق که در طول قبل مسدود گردیده بود، با تعمیر و مرمّت جدیدی باز شد.

سعید ، با مامان و اخوی خویش، سه شب ، در زائرسرای مسجد اقامت کردند . شب سوم که شب آدینه بود، مداقه دیگری شد که‌این توشه، تشریفات مشهد در بیداری اعمال عهده دار شد . فعلا، متن آن واقعه را از گویش سعید بشنوید :

شب آدینه، در اتاق شماره‏ی هشت نشسته بودم و مادرم درگیر قرائت قرآن بود . احساس کردم که فردی در کنار اینجانب گرد هم آیی و برای اینجانب، رهنمودها و راهبرد‏هایی را ذکر فرمود .

زیرا سخنانش به انتها رسید، برگشتم و کسی را ندیدم . از مادرم پرسیدم که: «مامان! با اینجانب بودی؟» . اظهار کرد: «اینجانب، قرآن می‏خواندم، با تو نیستم .» . پرسیدم: «پس این کی بود که با اینجانب صحبت می‏گفت؟» . مادرم خاطرنشان کرد: «کسی در این مکان وجود ندارد » .

در آن موقع، پتو را بر سرم کشیدم و هر چه به مغزم فشار آوردم که مطالب آن فرد را به خیال بیاورم، چیزی به یادم نیامد .

روز آدینه، سعید و مادرش، به طهران گشوده می‏گردند و به مریضخانه الوند مراجعه می‏نمایند . بعد از عکس‏برداری، معین می‏گردد که سعید، درست و تندرست می باشد و از غده‏ی بدخیم سرطانی، هیچ خبری وجود ندارد .

به این سیرتکامل، این طفل خوشبختی‏مند – که به حق، «سعید» نامگذاری گردیده – از معجزات باهر حضرت اما بعد از ظهر، ارواحنا فداه، بهبودی کامل خویش را در می‏یابد .

دو هفته آن گاه (شب چهارشنبه بیست و پنجم جمادی الاولی موازی با 19/8/72) سعید ، با مادرش و برادرش محمد نعیم، به جمکران آمده بود تا پیشانی متانت بر آستان مسجد حضرت صاحب و مالک الزمان علیه السلام بساید و از محضر مولا و مقتدایش سپاس نماید . خوش‏بختانه، حقیر هم در مسجد بودم و از ماجرا شفا یافتن وی باخبر بودم . با وی به محل کار مسجد رفتم و در حضور ده‏ها نفر از دوستان ، مطالب بالا را از گویش سعید بدون واسطه شنیدم .

این کلیسا در بخش داخلی خود بسیار بزرگ هست و حالت غامض‌ای دارد. سالن مهم آن یک گنبد مرکزی با شعاع ۲۴/۳۱ متر و ارتفاع نزدیک به هفت متر داراست. این گنبد از یک‌سری سقف متوالی و همچنین 40 پنجره کمانی تشکیل شده است. این پنجره ها حجم زیادی از نور را وارد فضای سالن می‌کند.

در حین قرن‌هایی که از عمر این سازه می‌گذرد، گنبد سالن اساسی را بارها ترمیم و نوسازی کرده‌اند. تشریفات مشهد در حال حاضر گنبد حالت دایره وار خود را از دست داده و بیشتر شبیه به بیضی میباشد. تمام سطوح داخلی با سنگ مرمر سبز و سفید و یا سنگ آذرین بنفش و یا موزاییک های طلایی رنگ فرش شد‌ه‌است. ستون‌هایی که در فضای داخلی وجود داراست نیز روکش‌هایی از همین متاع دارا هستند و به این ترتیب فضاهای داخلی درخشندگی چشم گیری را ارائه می‌دهند.

روی هم رفته نصیب‌های مسجد ایا صوفیه به شرح ذیل است:

گنبد

کوزه مرمر

تراس غربی و مدخل

سرسرای بالا

لژ منحصر به فرد ملکه

درب مرمر

مختصری از معماری مسجد ایا صوفیه

مختصری درباره تزئینات موجود در ایا صوفیه

تزئیات داخلی ایا صوفیه یکی‌از مهم‌ترین بخش‌های آن را تشکیل میدهد، در طی جاستینیان این تزئینات طراحی با تخته سنگ‌های مرمر روی دیوارها و موزائیک را شامل میشد. دو فرشته، جبرییل (Gabrial) و میکاییل (Michael) بر روی پشت و بغل سکوی خطابه کلیسا و شماری دکور تلویحی بخشی از تزئینات به جای ما‌نده از آن زمانه میباشد.

همچنین شماری موزائیک‌های تزئینی درین سازه وجود داشته می‌باشد که در زمان پیکار‌های ضد مذهبی از میان رفته‌اند و موزائیک‌های که اکنون وجود دارا‌هستند مربوط به بعد از این نزاع‌ها میباشند. موزائیک‌های تزیینی، گنج‌ها، عتیقه‌های مذهبی، تصویرهای نقاشی شده و... به مورو فرصت در طول کلیه سال‌ها و قرن‌های حیاط ایا صوفیه به این مجموعه اضافه شدند.