میدان های دارای شهرت کشور ایران یا این که میدانهای تشریفات مشهد شهری اهل ایران، به تناسب کار هایی که در گوشه خویش داشته اند، گزینه مراجعه عوام مردم بوده اند. این کارایی دربرگیرنده خرید و فروش ، بیتوته و تماشا و تدارک آسایش اقلیمی در عرصه ی میدان ها بوده میباشد.
این عملکردها در پوسته سه سیرتکامل فرمی «حجره و حجره تاق نما» ، «تاقنما» ، و «رواق» به میدانها لینک میخورند. از آنجا که جداره ها خلال تمجید کالبدی میدان در رفتار نامونشان فرضی آنها نقش بارزی داراست؛ کوشش معماری میدان در کشور ایران آیتم تحقیق بر محور سه سیرتکامل فوق احصا میشود:
1.اول سیرتکامل، میادین دارنده حجره و حجره تاق نما میباشند . مراد از حجره فضایی مانند اتاق در میادین یا این که بازارها، تراس مساجد، مدرسه ها و خانقاه ها با کاربری تجاری یا این که غیرتجاری میباشد.
نقش عنصرها تاقی دراین سیرتکامل، ساختوساز حجره هایی با عملکردهای مختلف در اشکوب نخستین و دوم میدان می باشد. چنانکه حجره های طبقه همکف میدان نقش عالم دارنده کاربری تجاری و حجره های طبقه ی همکف و فوقانی میدان توپخانه به ترتیب دارنده کاربری انباری و اقامتی برای حفظ زنبورک ها و توپ ها و اسکان زنبورکچی ها و توپچی ها بوده میباشد از و سوی دیگر دراین سیرتکامل با نوع دیگر از کارکرد موادتشکیل دهنده تاقی در طبقه فوقانی میدان نقش دنیا مواجه هستیم که ترکیبی متشکل از حجره در پشت و تاق نما در جلو میباشد که در قول صفوی دارنده کاربری استراحتگاهی بوده میباشد.دراین تفحص از آنها با تیتر حجره تاق نما مذکور میشود.
2.سیرتکامل ی دوم دربرگیرنده معماری میدان میباشد که دارنده تاق نما است. در یک نگاه کلی تاق نما را می اقتدار جزء طلاق ناپذیر جداره ی بخش اعظمی از میدان های تاریخی دانست که سازه بر دلایل مختلفی به عنوان مثال برای ساخت محصوریت مانند جداره پیرامون عمارت خوب قاپو در میدان نقش دنیا و جداره متصل به عمارت خزانه شاهی در میدان توپخانه به عمل گرفته گردیدهاست.
ولی شناسایی تاق نما درمعماری میدان های دارای اسم و رسم کشور ایران تحت عنوان یک سیرتکامل غیر وابسته، برپایه نقش این عنصر در صورت دهی به ادغام پله پله در بدنه مهم میدان و اخلاق و رفتار جداره های پیرامونی آنها انجام شده میباشد. تاق نماها،تحت عنوان ایوانی خرد یا این که قسمتی از دیوار که با تاسیس تاقی نادر عمق نماسازی و زینت و با تاق ضربی یا این که رومی پوشیده میگردند.
همانند سکویی عرصه ای را برای نشستن عموم و تماشای فضای میدان آماده میکرد.
3.نقش ارکان تاقی میدان های مشهور کشورایران در سومی سیرتکامل، ساخت و ساز رواق پیرامون عرصه میدان میباشد. رواق ها، فضایی سرپوشیده و ردیف دار میباشند که از یک طرف مسدود بوده و برای رابطه عموما پیرامون یک اطراف به عمل میروند. رواق های تاقی ایجادشده دراین سیرتکامل میادین با پهنا ۶/۵ متری در میدان گنجعلی خان و حدود ۳ متری در سبزه میدان و ۳/۵ متری در میدان خان یزد دربارهی بدون واسطه با نقش تجاری آن ها بوده و تکان عابران در پیرامون میدان را تسهیل می نمود.